ویژگی‌های رواندرمانگر ممتاز
دکتر بری ال.دانکن
مترجم: علی فیضی
دکتر بری ال.دانکن، روانشناس، آموزگار و پژوهشگری است که بیش از 17000 ساعت تجربۀ بالینی دارد. صاحب صدها اثر در زمینۀ مشاوره و رواندرمانی از جمله 17 کتاب است. ابزار ابداعی او برای بهبود اثربخشی رواندرمانی با عنوان سیستم مدیریت پیامد شرکای تغییر* هم‌اکنون از جمله رایج‌ترین ابزارهای مورد استفاده برای نظارت بر پیامدهای رواندرمانی و مشاوره در دنیاست. آنچه در ادامه می‌آید خلاصه‌ای از آرای دکتر دانکن دربارۀ ویژگی‌های رواندرمانگران ممتاز است.
تمرکز روی توانمندی‌ها
رواندرمانگر ممتاز روی استفاده از توانمندی‌ها درمانجو و فعال‌سازی منابع او تمرکز می‌کند. رواندرمانگر ممتاز آگاه است که 80 الی 87 درصد موفقیت درمان وابسته به عوامل فرادرمانی و متعلق به درمانجو است.
تجربۀ خاص
تجربه مهم است اما نه آن نوع کلی تجربه که به ما گفته‌اند باعث موفقیت در رواندرمانی می‌شود؛ بلکه تجربۀ خاص در مورد مشکلات و مسائل خاص مانند زوج‌درمانی که مثلاً باعث می‌شود رواندرمانگر ممتاز دقیق‌تر و سریع‌تر به ضابطه‌بندی مورد دست بزند.
مهارت در ایجاد اتحاد درمانی
رواندرمانگران ممتاز با دستۀ گسترده‌ای از درمانجویان می‌توانند اتحاد درمانی ایجاد کنند. این مهارت خود نشان از مهارت‌های بین‌فردی بالای رواندرمانگران ممتاز دارد.
بر پایۀ این مهارت‌ها، می‌توان ده ویژگی برای رواندرمانگر ممتاز برشمرد:
- او باور دارد درمانجویان منبع اصلی خردمندی، ایده‌ها، نظریه‌ها و راه‌حل‌ها هستند. او می‌تواند به بروز عملی استعدادهای درمانجو کمک کند و منابع درمانجو را بیشینه سازد؛ البته به معنای آن نیست که رواندرمانگر ممتاز از خردمندی، ایده‌ها، نظریه‌ها و راه‌حل‌ها بی‌بهره است.
- او باور دارد درمانجو آنچه برای او در زندگی بهترین است را می‌داند و انگیزه و حتی در شرایط دشوار توانایی و انگیزۀ لازم برای رسیدن به آن اهداف را دارد.
- او به دیدگاه درمانجو دربارۀ فواید رواندرمانی احترام می‌گذارد و به طور منظمی بر مفید بودن رواندرمانی نظارت می‌کند.
- او در شکل دادن به اتحاد درمانی با آن درمانجویانی که رابطه با ایشان دشوار است مهارت دارد و رواندرمانی را حول محور اهداف و انتظارات درمانجو شکل می‌دهد. رواندرمانگر ممتاز «مردمی» است و شیوه‌های طبیعی برقراری ارتباط، قدردانی و ابراز حسن تفاهم را بلد است. رواندرمانگر ممتاز انسان‌دوست است و این دوست داشتن را به خوبی نشان می‌دهد.
- او برقراری اتحاد درمانی را به شانس وا نمی‌گذارد؛ رواندرمانگر ممتاز فضای ساختارمندی را در هر جلسه به بحث دربارۀ این که درمانجو واقعا چه حال و اوضاعی دارد اختصاص می‌دهد و بنا به همین اطلاعات تغییرات لازم را انجام می‌دهد.
- او با مهارت، گفتگوی خود با درمانجو را روی این نکته متمرکز می‌کند که درمانجو چه می‌خواهد و پیچیدگی‌های موضوعات مطرح شده و انتظارات درمانجو را به سوی اهدافی عینی و قابل دسترس هدایت می‌کند که حرکت به سوی آنها موجب تغییر زندگی درمانجو می‌شود.
- او تا مغز استخوان خوشبین است اما ساده لوح و خوش‌باور نیست. هرچند می‌تواند عمیقا با ناخوشنودی‌های درمانجو همدلی کند اما از این که این دردمندی‌ها را تنها راه فهم و شناختن درمانجو بداند سرباز می‌زند.
- او باور دارد رواندرمانی به معنای تغییر است و با انجام دادن کاری که به نفع درمانجو نیست راضی نمی‌شود. رواندرمانگر ممتاز باور ندارد که «درمان حمایتی» کافی است یا ادامه یافتن روال رایج زندگی کنونی درمانجو راهبرد طولانی‌مدت خوبی است. او این را هم می‌داند که مفید بودن رواندرمانی برای همۀ درمانجویان ممکن نیست.
- او رشد و پرورش خود را به شانس و تصادف واگذار نمی‌کند: رواندرمانگر ممتاز نتایج کار خود را در طول زمان بررسی کرده و فعالانه برای بهبود خویش تلاش می‌کند. او از این که برخی کارها را برای اولین بار انجام دهد نمیترسد. برای رواندرمانگر ممتاز آموختن از درمانجویانی که از کار با او بهره نمی‌برند امری ترسناک نیست.
- او برای درمانجویان خود و کسانی که خدمت‌رسانی را برای او ممکن می‌سازند فردی قابل اعتماد است. رواندرمانگر ممتاز به خوبی متوجه ارزشمندی خدمات روانشناختی است و می‌داند که این خدمات بایستی خردمندانه مورد استفاده واقع شوند. او می‌داند ادامه یافتن چنین خدماتی نیازمند شناخته شدن قدر و قیمت این فعالیت‌ها است و به همین دلیل سرمایه‌گذاران خدمات روانشناختی بایستی از سرمایه‌گذاری خود منتفع شوند.
* Partners for Change Outcome Management System (PCOMS)
حقوق معنوی محفوظ و ذکر منبع با کتاب‌شناسی زیر بلامانع است:
دانکن، بری ال. (1398). ویژگی‌های رواندرمانگر ممتاز. علی فیضی (مترجم). برگرفته در روز/ ماه/سال از سایت مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی http://mrmz.ir/