پروانۀ سازمان نظام روانشناسی و مشاوره: چی، چرا، چگونه (1)
دکتر حمید پورشریفی، 26 خردادماه 1398
پروانۀ سازمان نظام روانشناسی و مشاوره: چی، چرا، چگونه (1)
دکتر حمید پورشریفی، 26 خردادماه 1398
https://t.me/DrPoursharifi
مخاطب: روان‌شناسان و مشاوران
💠 هرچند روانشناسی و مشاوره، حرفه‌ای سودمند است،
http://poursharifi.ir/Notes/روانشناسی-در-ایران-رشته-ای-علمی-و-جذاب-حرفه-ای-تخصصی-و-کارآمد
در عین حال، در صورتی که خدمات روان‌شناختی به‌درستی ارایه نشود ممکن است به جای سودمندی، آسیب‌هایی را موجب شود. شاید بر این اساس است که در قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره تاکید شده است که «براي اشتغال در حرفه‌هاي روان‌شناسي و مشاوره، اخذ پروانه از سازمان الزامي است».
💠 چه، متقاضیان دریافت پروانه و چه، صاحب‌نظران حرفه، پرسش‌ها و دغدغه‌هایی در خصوص نحوۀ صدور پروانه دارند. برخی از این پرسش‌ها لازم است توسط مسئولان سازمان نظام پاسخ داده شود، در عین حال دغدغه‌هایی وجود دارند که لازم است از نگاه نقادانه و با هدف بهبود فرایندها، توسط اعضای حرفه مورد بحث قرار گیرند و نوشتۀ حاضر، سرآغازی بر این بحث است که در قالب پرسش و پاسخ، از منظر یک عضو حرفه، به نگارش درآمده است.
🔸 چرا برای صدور پروانه، مصاحبه انجام می‌شود و همانند نظام پزشکی، صرفا براساس مدرک دانشگاهی عمل نمی‌شود؟
تنها یک واقعیت، پاسخ این پرسش را روشن می‌سازد و آن اینکه، صرفا دانشگاهی مجاز است آموزش پزشکی را راه‌اندازی کند که تایید وزارت بهداشت را برای داشتن فضای بالینی، امکانات و از همه مهم‌تر استادان کافی داشته باشد و دانشگاهی می‌تواند دوره آموزشی پزشکی را ادامه دهد که قادر به حفظ استانداردها باشد، در غیر این‌صورت مجوز صادره لغو می‌شود. اما متاسفانه هر دانشگاهی به‌راحتی می‌تواند آموزش روانشناسی را حتی در تخصص‌های خاص و در دوره‌های تحصیلات تکمیلی بدون داشتن استاد و امکانات کافی راه‌اندازی کند. بر این اساس، داشتن مدرک به تنهایی نشان‌دهنده صلاحیت حرفه‌ای روان‌شناسان نیست.
🔸 آیا داشتن پروانه، یعنی مجوز روان‌درمانی!؟
روانشناسی دارای گرایش‌های متنوع و خدمات متعدد است و روان‌درمانی یکی از خدماتی است که تنها برخی از گرایش‌های روانشناسی در آن خصوص آموزش می‌یینند یا بهتر است بگوییم انتظار می‌رود آموزش ببینند. متاسفانه سوءتفاهمی فراگیر در اعضای حرفه، حتی در برخی از دست‌اندرکاران سازمان نظام وجود دارد که هر کسی پروانه بگیرد قادر به انجام روان‌درمانی است.
🔸 در کمیسیون‌های تخصصی، از متقاضیان پروانه چه سئوال‌هایی پرسیده می‌شود؟
به اعتبار سوءتفاهمی که ذکر شد، در حال حاضر در اکثر کمیسیون‌های تخصصی، تاکید خاصی بر ارزیابی، تشخیص و مداخلات روان‌شناختی صورت می‌گیرد و جنس پرسش‌ها نسبتا یکسان است. شواهدی بیانگر این است که به‌عنوان مثال، چه متقاضی در کمیسیون روانشناسی بالینی مصاحبه شود چه در کمیسیون روانشناسی، خواه روان‌شناس بالینی باشد، خواه روان‌شناس عمومی، ممکن است از وی پرسیده شود که در چه حوزه‌ای و با چه رویکردی، مداخله انجام می‌دهید. فارغ از گرایشی که دارد، اگر به عنوان مثال بگوید رویکردم شناختی- رفتاری است و حوزه عمل‌ام اختلالات خلقی، در این صورت احتمال دارد سمت و سوی پرسش‌ها به ملاک‌های تشخیصی اختلالات خلقی، تشخیص افتراقی و نظایر آن سوق پیدا کند و بعد از فرد خواسته شود که فرمول‌بندی شناختی - رفتاری را به‌طور کلی یا مبتنی بر یک مراجع توضیح دهد، جلساتی را که با یک مراجع داشته است توضیح دهد و یا اینکه فنونی از این رویکرد را تشریح کند. این شباهت نسبی پرسش‌ها در برخی کمیسیون‌ها، مرزهای صلاحیت را با چالش مواجه می‌کند.
🔸 برای رعایت مرزهای صلاحیت، لازم است چه اقداماتی صورت پذیرد؟
در همۀ حرفه‌ها، کم و بیش، اصول و استانداردهای الزام‌آوری مطرح شده‌اند. آسیب‌پذیری مخاطبان روان‌شناسان، ایجاب می‌کند که در این حرفه، اخلاق حرفه‌ای جدی‌تر از دیگر حرفه‌ها رعایت شود. یکی از این استانداردها، رعایت مرزهای صلاحیت حرفه‌ای است که لازم است در خصوص آن گام‌های جدی زیادی برداشته شود و اصلی‌ترین گام، تفکیک حوزۀ عمل دارندگان پروانه از کمیسیون‌های مختلف، ابلاغ آن به دارندگان پروانه و اطلاع‌رسانی آن به مراجعان است.
💠 در هفته‌های آتی، در بخش دوم این نوشته، در نظر است به پرسش‌های زیر پاسخ داده شود.
🔸 آیا مصاحبه‌های انجام شده در کمیسیون‌های تخصصی، از پایایی و روایی لازم برخوردارند؟
🔸 چه آسیب‌های اداری ممکن است در کمین عملکرد کمیسیون‌های تخصصی باشند؟
🔸 کثرت روزافزون دانش‌آموختگان روانشناسی، چه چالش‌هایی را بر کمیسیون‌های تخصصی سازمان تحمیل خواهد کرد؟
🔸 کمیسیون‌های تلفیق استانی، چه چالش‌هایی را مرتفع خواهد ساخت و احتمال دارد بر چه چالش‌هایی دامن زند؟
🔸 چگونه می‌توان در صدور پروانه از فدا شدن کیفیت به کمیت پیشگیری کرد؟