کتاب «ارتقاء کیفیت زندگی در پایان عمر: مداخلات شناختی - رفتاری» منتشر شد

به ویراستاری دکتر حمید پورشریفی، ترجمه ابراهیم اکبری، دکتر زینب عظیمی و احمد امیری و توسط انتشارات ارجمند

کتاب «ارتقاء کیفیت زندگی در پایان عمر: مداخلات شناختی - رفتاری» منتشر شد

🔸 نویسنده: دکتر جیسون ساترفیلد؛ ویراستار ارشد: دکتر دیوید بارلو

🔸 مترجمان: ابراهیم اکبری، دکتر زینب عظیمی و احمد امیری پیجاکلایی

🔸 ویراستار: دکتر حمید پورشریفی

🔸 ناشر: ارجمند

بیماری های مزمن پزشکی، گاهی انسان­ها را در وضعیت جنگ با مرگ قرار می­دهند. متخصصان و اطرافیان بیمار و ای بسا خود بیماران تمام تلاش‌شان بر این امر متمرکز می‌شود که مرگ به تعویق بیفتد و افزایش کمیت زندگی و طول عمر محور اصلی قرار می­گیرد. چنین تمرکزی باعث می­شود بیمارانی که به ویژه در پایان عمر قرار گرفته ­اند  با مرگ و پایان زندگی برخوردی  ای بسا تلخ داشته باشند و همچنین موجب می­شود که برای واپسین لحظات زندگی خود آمادگی و برنامه ریزی خاصی نداشته باشند. چنین نگاهی در یک سخن، فدا کردن کیفیت زندگی با هدف تامین کمیت زندگی است.

کتاب حاضر با این هدف به نگارش در آمده است که چگونه می­توان کیفیت زندگی بیماران را در پایان عمر بهبود بخشید. ممکن است چنین هدفی، برای افرادی که با چالش­های بیماری­های مزمن آشنایی دارند کمی عجیب به نظر برسد. مگر می­توان به کیفیت زندگی فردی پرداخت که بسیاری از توانمندهای جسمانی خود را از دست داده است و گاهی انجام ساده ­ترین امور روزانه و مراقبت برایش سخت است؟ مگر می­توان کیفیت زندگی فردی را افزایش داد که از نشانه­های جسمانی نظیر درد مزمن، تنگی نفس، مشکلات خواب، خستگی یا ضعف، نداشتن اشتها، کاهش وزن، اختلال حرکتی یا کاهش هماهنگی حرکات بدن و عوارض جانبی دارو یا درمان (حالت تهوع، خواب‌آلودگی، یبوست، و غیره) برخوردار است؟ وقتی کتاب را بخوانید با اطمینان زیاد به این سئوال پاسخ مثبت خواهید داد.

در این کتاب، برای پرداختن به مسائل، دغدغه­ ها و نگرانی­های بیماران مزمن که در پایان عمر به سر می­برند مداخلات شناختی – رفتاری محور قرار گرفته است. برای افرادی که با چالش­های این بیماران از طرفی و مداخلات روانشناختی از طرف دیگر آشنایی دارند ممکن است چنین تاکیدی نامانوس باشد. از نظر برخی از متخصصان، به دلیل اشتغال خاطر این بیماران با مرگ و ناتوانی­ها، ممکن است بهره گیری از رویکردهای وجودی و معنادرمانی به عنوان گزینه اصلی مدنظر باشد. البته که این رویکردها سودمندی­های خاص خود را دارند ولی با چه منطقی نویسندگان کتاب مداخلات شناختی- رفتاری را محور قرار داده اند؟ در کتاب به منطق استفاده از رویکرد شناختی – رفتاری پرداخته شود و شواهد پژوهشی در خور توجهی در این خصوص ارایه شده است.

کتاب «ارتقاء کیفیت زندگی در پایان عمر: مداخلات شناختی - رفتاری» با دقت و ظرافت بالا، و به صورت علمی و مبتنی بر شواهد، نشان داده است که می­توان با مداخلات شناختی –رفتاری، کیفیت زندگی بیماران مزمن را به ویژه در پایان عمر افزایش داد و به آنها یاری کرد که با وجود مشکلات جسمانی که با آن مواجه هستند به نحو کارآمدی زندگی کنند. اگرچه این کتاب، با نگاه توانمندسازی متخصصان در کمک به بیماران تدوین شده است، در عین حال به صورت ضمنی منجر به تغییر نگاه به مساله مرگ و نوع برخورد با آن می­شود؛ امری که در متون تخصصی شناختی – رفتاری به ندرت به آن پرداخته شده است.

در این کتاب به صورت گام به گام و نظام­مند، به متخصصان راهنمایی می­شود که چگونه طی یازده جلسه، در چهار حوزه استرس و مقابله، مدیریت خلق، حمایت­های اجتماعی و کیفیت زندگی بیماران را یاری دهند. هر جلسه، با معرفی اهداف آموزشی آغاز می­شود. در ابتدا به تنظیم مشارکتی دستور کار جلسه و نیز بررسی تکالیف جلسه قبل پرداخته می­شود، سپس مروری بر جلسه قبل به عمل می­آید؛ ساختاری که نشان دهنده روح حاکم بر جلسات شاختی – رفتاری است. در هر فصل آیتم­های آن مبحث، به تفصیل و با نگارشی روان به گونه­ای نوشته شده است که گویا متخصص توسط یک سوپرواریز، گام به گام هدایت می­شود؛ امری که جای خالی نظارت بالینی را که برای بسیاری از دانش­آموختگان روانشناسی در کشورمان وجود دارد با ظرافت پر می­کند. یکی دیگر از ویژگی­های منحصر بفرد فصول کتاب، این است که در پایان هر جلسه سئوالات پرتکرار درمانجویان مطرح می­شود سپس به این سئوالات پاسخ داده می­شود.  

اگرچه این کتاب با هدف کاربست مداخلات شناختی – رفتاری به منظور ارتقای کیفیت زندگی بیماران مزمن جسمی نوشته شده است که در پایان عمر خویش هستند، با این جود، نحوه نگارش آن به صورتی است که امکان استفاده از بخش­­های مختلف آن برای دیگر بیماران جسمی مزمن نیز وجود دارد. بر این اساس خواندن این کتاب به روانشناسان سلامت، روانشناسان بالینی و همه متخصصان حرفه­های سلامت توصیه می­شود که با بیماران مزمن پزشکی کار می­کنند به ویژه در مورد بیمارانی که ایام واپسین عمر خود را سپری می­کنند.

اگر از نگارش خوب کتاب صحبت به عمل آمد، لازم است از ترجمه بسیار شیوا و در عین حال، مبتنی بر امانت همکاران ارجمندم تشکر به عمل آید که موجب دوام این نگارش خوب بوده اند. همچنین لازم است از دست اندرکاران ارجمند انتشارات وزین ارجمند در خصوص دقت عمل و همکاری های صمیمانه شان تشکر به عمل آید.