مهارت¬های زندگی زناشویی: آنچه زوج¬ها بهتر است بدانند...
مهارت های زندگی
شاید در طول تاریخ بشریت، هیچ جنبهای از پدیدهها به اندازه روابط صمیمانه میان دو نفر، اهمیت نداشته باشد. یکی از دلایل این اهمیت،پیچیدگیها و راز و رمزهای بسیاری است که در این رابطه وجود دارد که بسیاری از ابعاد زندگی را ازجمله ابعاد روانی، عاطفی، اجتماعی، رفتاری و حتی فرهنگی را تحت شعاع خود قرار داده است. این رابطه مهم و رمزآلود در قالب یک سری اصول، الگوها و مهارتهای اساسی شکل گرفته است.
همانطور که دانشمندان برای انسانها دوران رشد و مراحلی از کودکی تا سالخوردگی را قایل هستند، برای رابطه زناشویی موفق نیز مراحل رشدی را درنظر دارند که این رابطه از دوران شیرین نامزدی که همراه عشق و شور فراوانی است شروع، و به انتظارات سطح بالا و دوره سرخوردگی و سازگاری و در نهایت به دوره عشق پخته و آرامش منتهی میشود. البته این مراحل مخصوص زوجهایی است که از مهارت زناشویی لازم برخوردار هستند. بالعکس زوجهایی که فاقد مهارتهای لازم هستند، از زندگی زناشویی خود ناراضی هستند و گرفتار مشکلات زیادی شده و توجه خود را از رابطه سلب کرده و کم کم وارد مسایل حاد رابطه از جمله دعوا، قهر و جدایی و طلاق میشوند. داشتن رابطه زناشویی اگر بر اساس اصول صحیح و اساسی بنا شود، از یک طرف میتواند بزگترین منبع شادی و سلامت روان افراد و از طرفی دیگر اگر اصول اساسی آن رعایت نشود ممکن است به منبع اساسی درد و رنج افراد تبدل شود. پس برای اینکه بتوانیم رابطه شیرین ، شادیبخش و در راستای سلامت روان را تجربه کنیم باید مهارتهایی را در ارتباط با رابطه زناشویی یاد بگیریم و آن مهارتها را به طور صحیح در رابطه زناشویی خود بکار ببندیم.
برقراری رابطه زناشویی سازنده نیازمند برقراری تعادل بین پویای و ثبات میباشد. همچنین رابطه زناشویی بالعکس سایر روابط، دارای گذشته ، حال و آینده است. این رابطه برای تداومدار بودنش نیاز اساسی به حمایت کردن و تحت حمایت قرار گرفتن از سوی هر دو نفر را دارد. در بطن این رابطه علاوه بر اینکه باید فردیت و هویت هر کسی توسط خود و دیگری حفظ و مورد احترام قرار گیرد، لازم است گاهی بهخاطر پیشبرد هر چه بیشتر رضایت در رابطه، این فردیت کنار گذاشته شود. علاوه بر تمامی موارد ذکر شده، در این نوع رابطه، افراد برای تامین نیازهای خانواده و ایجاد امنیت، خلوت شخصی و روابط زندگی، لازم است مرزهایی را ایجاد نمایند تا از این بنیان مقدس خانواده به بهترین شکل ممکن پاسداری شود. برقراری و تداوم این رابطهی مهم نیاز به احساس امنیت علیالخصوص در هنگام بیان حقایق توسط زوجها را دارد. افراد در مواقع مطرح کردن مسایلشان، انتظار دارند از جانب همسرشان در عین حال که حریم شخصی آنها رعایت شده و احساس امنیت کرده، مورد پذیرش کامل قرار گیرند. نکته اساسی در پذیرش عقاید همسر این است که لازم است دقت کنیم این پذیرش همراه با احساس خوشایند باشد و در عین حال از هرگونه قضاوتی به دور باشد.
در روابط سازنده زناشویی هر کدام از افراد سهم برابری در مدیریت رابطه برعهده دارند. زوجها باید توجه داشته باشند که در اجرای مسولیتهای خود جهت رشد و پیشرفت رابطه، اصول و اقدماات را با لذت و شادابی همراه سازند تا خستگی و عادت شکل نگیرید و جذابیت امور همیشه حفظ شود. از طرفی دیگر در این روابط هیچ کدام سعی در کنترل همدیگر را ندارند و همانطور که ذکر شد، در زمان مذاکره و صحبت، روابط کاملا بر اساس دوستی و رفاقت و همچنین بر اساس اصل پذیرش پیش میرود.
بنابراین تا اینجا درباره اهمیت رابطه زناشویی صحبت کردیم و آموختیم که یکی از مهمترین کارهای بشر برقراری ارتباط با سایر افراد است که مهمترین نوع آن، رابطه بین زوجها میباشد. این رابطه جزء منحصرترین رابطهها میباشد که تمامی ابعاد عاطفی، رفتاری، زیستی، معنوی و اجتماعی را در بر میگیرد. این رابطه که به دلیل، خاص و مهم بودنش دارای یک سری ویژگیهای منحصر بهفرد میباشد. حال چند سوال اساسی مطرح میشود، اینکه مهارتهای مهم رابطه زناشویی که منجر به افزایش کیفیت زندگی میشود کدامها میباشند؟ نیازهای اساسی زوجها در بطن زندگی و رابطه زناشویی کدامها هستند؟
مهارتهای زندگی عبارت است از توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت، بهگونهای که افراد بتوانند با مشکلات زندگی روزمره خود کنار بیایند. بعبارتی مجموعهای از شایستگیهای فردی و گروهی که افراد برای زیستن در کنار هم به آنها شدیدا نیازمندند و در صورت نبودن آنها زیستن کنار هم سخت و بعبارتی تحمل آن غیر ممکن است.
بنابراین اکنون با توجه به اینکه تعریف مهارتهای زندگی را آموختیم، بهنظر شما نیازهای اساسی همسر شما چه مواردی میتواند باشد؟
یکی از مهارتهای اساسی در برقراری رابطه زناشویی، بحث حقوق افراد است. افراد در عین حال که، با حقوق خود و دیگری آشنایی دارند، باید به این حقوق احترام گذاشته و نسبت به آنها پایبند باشند. هر رابطه عاشقانهای با امیدهای بسیاری بنا میشود، که از جمله آنها، امید به درک شدن، پدیرفته شدن، احساس شور و عشق داشتن نسبت به همدیگر، احساس امنیت داشتن، علاقمندی نسبت به همدیگر، پیوند پایدار، نیاز به گوش داده شدن و شنیده شدن بهطور فعال، نیاز به صمیمت، نیاز به صداقت داشتن در رابطه زناشویی، نیاز به داشتن محیط زندگی زناشویی شاد و بسیاری از نیازهای مهم دیگر.
ما برای شما زوجها و خانوادههای عزیز برنامه منظمی در نظر داریم که طی آن، بهصورت سریالی تمامی مهارتهای اساسی و مهم در ارتباط با رابطه زناشویی را عنوان کرده تا بتوانیم به کمک یادگیری درست و بکار بستن صحیح و اساسی این مهارتها، کیفیت و رضایت از زندگی زناشویی را افزایش دهیم. با این توضیح، در ادامه مطلب امروز، برای آشنایی مختصر وکلی شما عزیزان، بهطور گذرا و چکیدهوار به مهمترین مهارتها و نیازهای اساسی رابطه زناشویی اشاره خواهیم داشت و در مطالب بعدی هر مهارت را بهطور کاربردی توضیح خواهیم داد.
از اساسیترین نیازها و مهارتهایی که ممکن است در رابطه زناشویی افراد به آنها نیازمند باشند عبارتند از:
1- گوش دادن فعال (یکی از ارکان اساسی مهارت ارتباط بین فردی)
2- ابراز مناسب احساسات و بیان خواستههای خود ( مهارت جراتمندی)
3- حمایت متقابل
4- مدیریت خشم و تعارض
5- توانایی حل مسئله
6- یادگیری مهارت ترک موقعیت در زمانهایی که یکی از زوجها هیجان نامتناسب دارند.
7- ارزیابی و تغییر راهبردهای آزاردهنده
8- پذیرش و تعهد
9- بسیاری از مهارتهای اساسی دیگر
علاوه بر رعایت مهارتهای فوق، در طی هر رابطه سالمی لازم است برای بهبود کیفیت رابطه، افزایش سلامت روان خود و همسرمان و رضایتمندی هر چه بیشتر از زندگی خود، به مواردی توجه کنیم از جمله آنها، شاد بودن، صبور بودن، منطقی رفتار کردن در مقابل مسائل و مشکلات، مثبتنگر و خوشبین بودن نسبت به وقایع، مشوق همدیگر بودن، خوش قول و قابل اعتماد بودن، حفظ ارتباط غیر کلامی در کنار ارتباط کلامی، عدم مقابله به مثل و عدم کنترل همدیگر.
در پایان لازم به ذکر است که زوجها بدانند، هر رابطهای ممکن است گهگاه با مسائل، مشکلات و بحرانهایی روبرو شود. هیچ رابطهای از مشکل مبرا نیست اما نکته حایز اهمیت برداشت و افکار ما نسبت به مشکلات است. اگر ما بر اساس اصول سازنده بیندیشیم، به اینجا میرسیم که هنوز امید هست. بنابراین ما میتوانیم به کمک مهارتها، مشاورهها، کتابهای آموزشی و مراجعه به زوجدرمانگران و روانشناسان حرفهای، ضمن یادگیری این اصول، زندگی خود را در جهت سازندگی هر چه بیشتر ارتقا داد و از تخریب آن جلوگیری بهعمل آورد.
حمیرا ورمقانی
دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی بالینی و روانشناس مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی
منتشر شده در سایت ایسکانیوز