مشفقانه با هیجانات دشوار کار کنید: با پذیرش شروع کنید.

راسل کولتس

مترجم: علی فیضی

این متن به سفارش مرکز خدمات روان‌شناسی و مشاوره زندگی ترجمه شده است.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در راه کار با هیجانات دشواری نظیر اضطراب و خشم در قدم اول پذیرفتن آن‌ها است. این کار اصلا راحت نیست. ما نمی‌خواهیم آن‌ها را بپذیریم چون حالمان را بد می‌کنند. همینطور پیغام‌های زیادی از این ور و آن ور دریافت می‌کنیم که به ما می‌گویند ما باید همیشه و همه‌جا خوشحال باشیم و اگر نباشیم لابد عیب و ایرادی داریم.

مشکل این است که اگر از هیجانات خودمان خجالت‌زده بشویم یا از آن‌ها فرار کنیم نمی‌توانیم شجاعت مشفقانه جهت کار کردن با آن‌ها را به دست بیاوریم. این کار با پذیرفتن هیجاناتمان همانطور که هستند و بدون قضاوت آغاز می‌شود... انگار به خودمان اجازه می‌دهیم که صرفا آنچه در بشقاب است را قبل از این که تصمیم به خوردن یا نخوردن آن بکنیم مشاهده می‌کنیم. این یکی از دلایل سودمندی بسیار رویکردهای مبتنی بر توجه‌آگاهی است؛ توجه‌آگاهی به ما اجازه می‌دهد قضاوت‌ها و شرمنده‌سازی‌های خودمان را رها کنیم و تجارب ذهنی خود را همانطور که هستند مشاهده کنیم و این کار فضایی برای کار با آن تجارب باز می‌کند.

این فضا به ما اجازه می‌دهد که واکنش‌های عادت‌وار مشکل‌ساز خود به هیجاناتی نظیر خشم و اضطراب را تغییر بدهیم. منظورم واکنش‌هایی نظیر دوری کردن از چیزهایی که ما را می‌ترساند یا گفتن حرف‌های تند به کسانی است که برایمان مهم‌اند. این فضا به ما اجازه می‌دهد سوالاتی از این قبیل بپرسیم: چه‌کاری الان مفید است؟ چه کاری به من کمک می‌کند تا حین مدیریت این وضعیت دشوار احساس ایمنی کنم؟

در درمان متمرکز بر شفقت این روش هشیارانه و مشفقانه ارتباط با هیجانات با فهم سه حلقه هیجان شروع می‌شود. این الگو بر اساس روان‌شناسی تکاملی و علوم اعصاب هیجان بنا شده اما خیلی پیچیده نیست. ایده اصلی این مدل چنین است که هیجان‌های به تکاملی فایده دارند: بعضی هیجان‌ها (مثل خشم، اضطراب و چندش) تکامل یافته‌اند تا به ما در تشخیص خطرات و پاسخ به آن‌ها کمکمان کنند. بعضی هیجان‌های دیگر (مثل اشتیاق، جذب شدن و جاه‌طلبی) تکامل یافته‌اند تا به ما کمک کنند اهداف خود را دنبال کرده و به ما به خاطر دسترسی به آن اهداف پاداش می‌دهند و برخی هیجانات دیگر (مثل رضایت، امنیت و آرامش) به ما کمک می‌کنند تا احساس امنیت، آسودگی و ارتباط با دیگران داشته باشیم. این هیجان‌ها به انگیزه‌های متفاوت (دفاع و پرخاش، جاه‌طلبی، پرورش) و مواد شیمیایی متفاوتی در بدن نظیر هورمون‌های استرس، دوپامین و اوکسی‌توسین مربوط هستند.

نکته مهم در اینجا این است که ما همه با مغزی تکامل یافته به دنیا آمده‌ایم که ساختارها و عملکردهای خاصی برای تولید این هیجانات دارد و ما به دلایل خاصی این هیجان‌ها را داریم؛ این هیجان‌ها به اجداد ما کمک کرده‌اند تا بقا پیدا کنند و ژن‌های خود را به ما برسانند. این هیجان‌ها نشانه عیب و ایراد داشتن ما نیستند بلکه صرفا این معنا را دارند که ما مغزی کاملا طبیعی مثل بقیه داریم. اگر می‌خواهیم مسئولیت کار با این هیجان‌ها را بر عهده بگیریم آن‌وقت باید دست از آزار خود به خاطر داشتن این هیجان‌ها برداریم.

شیوه ارتباط ما این هیجان‌ها ممکن است ما را به دردسر بیندازد. پاسخ‌های جنگ و گریز تکامل‌یافته ما سر میز شام با خانواده یا اتاق امتحان ممکن است موثر نباشد. قضیه با این واقعیت پیچیده‌تر هم می‌شود که بسیاری از ما تجاربی داشته‌ایم که ما  را شرطی کرده به شیوه‌هایی پاسخ بدهیم که مفید نیستند و حتی ممکن است تجاربی را در طول عمر از سر گذرانده‌ باشیم که از ما آنچه برای مدیریت هیجانات دشوارمان لازم است را دریغ کرده است. کلید حل مسئله فهمیدن این نکته است که هیچ‌کدام از این‌ها تقصیر ما نیست. ما مغز و بدن خودمان را انتخاب نکرده‌ایم. ما نمی‌توانستیم مکان تولد و مراقبینی که می‌توانستند مغز ما را خوب پرورش بدهند و کمکمان کنند که خوب تنظیم هیجان کنیم را انتخاب کنیم. ما تجارب شرطی‌کننده اوایل زندگی‌مان را که به ما راه‌های ناسالم مدیریت این هیجانات قوی را یاد داده است انتخاب نکردیم.

اما شفقت به معنای این نیست که خودمان را بر سر قلاب رنج و گرفتاری رها کنیم. ما الان انتخاب‌های زیادی داریم. می‌توانیم انتخاب کنیم که بپذیریم ما و دیگران این هیجانات دشوار را خواهیم داشت و موقع پرداختن به آن‌ها نسبت به خودمان موضعی گرم، پذیرا و مهربان اختیار کنیم. می‌توانیم انتخاب کنیم به پیش افرادی برویم که به ما شیوه‌های جدید کار با این هیجانات را یاد بدهند و به ما در غلبه بر موانع این راه –مثل اعتماد نکردن به دیگران- کمک کنند. می‌توانیم خودمان را به کار با مشکلات پیش روی ساختن یک زندگی بهتر برای خودمان و دیگرانی که برایمان مهم هستند متعهد کنیم. ما می‌توانیم شفقت را انتخاب کنیم.

حقوق معنوی محفوظ و ذکر منبع با کتاب‌شناسی زیر بلامانع است:

کولتس، راسل. (1395). مشفقانه با هیجانات دشوار کار کنید: با پذیرش شروع کنید.  علی فیضی (مترجم). برگرفته در روز؟؟ سال؟؟ از سایت مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی http://mrmz.ir/