چند راهنمایی برای استفاده موثر از درمان متمرکز بر شفقت در اتاق درمان

دکتر راسل کولتس

مترجم: علی فیضی

این متن به سفارش مرکز خدمات روان‌شناختی و مشاوره زندگی ترجمه شده است.

وارد کردن شفقت به درمان به معنای یاری رساندن موثر است نه صرفا احساس مفید بودن. به این ترتیب یاری گرفتن از علم برای شفقت ضروری است و درمانگر درمان متمرکز بر شفقت (CFT) از آن ابزارهای درمانی استفاده می‌کند که شواهد علمی خوبی پشتیبان آن‌ها باشد. در واقع ارزش اساسی درمانگران نادیده نگرفتن شواهد علمی خوب است؛ پس اگر می‌خواهید به این درمان بپردازید لزومی ندارد تا دست از کارهای موثری که اکنون انجام می‌دهید بردارید.

هرچند انجام CFT به معنای فروگذاشتن ابزارهایی که از قبل استفاده می‌کنید نیست اما شیوه استفاده از آن‌ها در چهارچوب این رویکرد تغییر می‌کند. درمان متمرکز بر شفقت ریشه در شفقت دارد پس این تاکید بر شفقت بایستی در همه جنبه‌های درمان از جمله ارتباط با درمانجو و شیوه کمک ما به ایشان برای ارتباط با خود و دیگران جاری باشد.

درمان متمرکز بر شفقت به معنای دور شدن از احساسات و تجربه‌هایی که ما را ناراحت می‌کنند نیست؛ بلکه به معنای حرکت موثر به سوی آن‌ها، شیوه‌های مشفقانه ”بودن“ در ذهن و جهان و حتی پیش رفتن به سوی چیزهایی هست که ما را به زحمت می‌اندازد تا بتوانیم با شفقت با آن‌ها کار کنیم؛ پس هرکاری در CFT انجام بدهیم فعالیت ما همیشه شامل این موارد است:

1. ابراز گرما و ملایمت در رفتار خود (به شکل‌هایی که برای درمانجو موثر باشد)

2.  کمک به درمانجو تا بتواند به شیوه‌ای حاکی از فهم و مهربانی و نه شرم با تجربه‌های خودش ارتباط برقرار کند.

3. تمرکز بر کمک به درمانجو برای آموختن ایجاد احساسات امنیت در خود و

4. پرورش شجاعت هیجانی برای روی آوردن به چیزهایی که واقعا او را می‌ترساند و کار با آن‌ها

چند راهنمایی دیگر برای استفاده موثر از CFT در اتاق درمان:

1. مراقب نقش خود به عنوان درمانگر باشید

وقتی CFT را انجام می‌دهیم مهم است که مراقب نقشی که به عنوان درمانگر داریم باشیم و به بهترین شیوه انجام آن فکر کنیم. می‌توان برای این کار از خود پرسید که کارکرد ما به عنوان درمانگر در بافتار رابطه درمانی چیست و چطور می‌توانیم از حضور خود برای تسهیل رسیدن به اهداف و هدایت مسیر درمان استفاده کنیم؟

سعی کنید کمی بیشتر به این نقش‌ها توجه کنید و در نظر بگیرید که آیا انجام این کار به سوالاتی مثل  الان چه کار باید انجام بدهم که در فرایند درمان پیش می‌آیند کمک می‌کند؟ و وقتی درمانجو حرفی به شما می‌زند از خود بپرسید آیا متوجه هستم که چه اتفاقی اینجا می‌افتد؟ چطور می‌توانم پاسخ بدهم؟  

1. هر از گاهی به مدل تکاملی اشاره کنید.

نیازی نیست وارد بحث‌های عمیق درباره تکامل بشوید؛ در واقع این بحث‌ها مفید نیستند؛ اما مفید خواهد بود اگر به افراد کمک کنیم بفهمند به چه دلیلی وقتی احساس مورد تهدید واقع شدن یا برانگیخته شدن یا برعکس احساس امنیت می‌کنند اتفاقات متفاوتی درون ذهن و بدنشان می‌افتد.

در نظر گرفتن هیجانات تهدید به عنوان ابزارهایی که برای مراقبت کردن از خودمان تکامل یافته‌اند به درمانجویان کمک می‌کند بفهمند که چرا درون این هیجانات گیر می‌افتند. اتفاقی نیست که این هیجانات افکار و تصورات ذهنی و توجه ما را به منابع ادراک شده تهدید متمرکز می‌کنند و این قطعا تقصیر درمانجویان نیست که چنان اتفاقی می‌افتد.

یادگیری این نکته هم که کمک به خودشان برای احساس امنیت این فرایند را برعکس می‌کند –یعنی توجه و استدلال منعطف‌تر، تفکر عمیق و گرایش‌های مفید اجتماعی را تسهیل می‌کند- می‌تواند به انگیزش آن‌ها برای کار با این هیجانات دشوار بیفزاید.

1. استفاده از گفتگوی سقراطی برای تضعیف حمله به خود

گفتگوی سقراطی شیوه مفیدی برای کمک به درمانجویان است تا از شرمگین کردن خودشان به خاطر تجربه‌ای که دارند به سوی آگاهی از این بروند که بسیاری از جنبه‌های زندگی‌شان تقصیر آن‌ها نیست.

سعی کنید بپرسید که:

این هیجان را چطور حس کردید؟ آیا انتخاب کردید که خشمگین/هراسان/بی‌میل باشید یا این احساسات یک دفعه در ذهن و بدن شما پدیدار شدند؟

کی یاد گرفتید که ...؟ چه تجربه‌هایی به شما آن را یاد داد؟

با توجه به چیزهایی که درباره تاریخچه شما می‌دانیم آیا قابل فهم نیست که به این شیوه احساس/فکر/تجربه کنید؟

وقتی خود منتقدتان به شما حمله می‌کند چه حالی پیدا می‌کنید؟ برای چه کاری به شما انگیزه می‌دهد؟ در نهایت چه کاری انجام می‌دهید؟

این نوع پرسش‌ها به درمانجویان کمک می‌کند تا تمایل خود به حمله کردن به خودشان به خاطر چیزهایی که انتخاب یا طراحی نکرده‌اند را کم‌کم رهابکنند و رفته‌رفته تجربه‌ها و رفتارهای خود را در بافتار زندگی‌شان بفهمند. از این موضع صحنه برای ایشان آماده می‌شود تا به طور مشفقانه مسئولیت بهتر ساختن زندگی خود را بر عهده بگیرند.

حقوق معنوی محفوظ و ذکر منبع با کتاب‌شناسی زیر بلامانع است:

کولتس، راسل. (1395). چند راهنمایی برای استفاده موثر از درمان متمرکز بر شفقت در اتاق درمان.  علی فیضی (مترجم). برگرفته در روز؟؟ سال؟؟ از سایت مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی http://mrmz.ir/