X

متخصصان آموزش دهنده به عموم

آموزش عموم متخصصان آموزش دهنده به عموم
خانم حمیرا ورمقانی
0 18806

شقایق جلالی

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی

RSS
متخصصان آموزش دهنده به عموم
درآمدی بر بافتارگرایی کارکردی (مبنای فلسفی ACT): بخش اول
Anonym
/ دسته بندی ها: موج سوم رفتار درمانی

درآمدی بر بافتارگرایی کارکردی (مبنای فلسفی ACT): بخش اول


استیون هِیز
مترجم: علی فیضی
این متن به سفارش مرکز خدمات روان‌شناسی و مشاوره زندگی ترجمه شده است.

واحد اصلی تحلیل در بافتارگرایی یا پراگماتیسم «اقدام مداوم در بافتار» است. دیگر مفهوم مهم نظری کنش تاریخی است اما نه به معنای توصیف مرده آنچه انجام‌شده؛ بلکه آنچه مدنظر است توصیف مثلاً غذا خوردن و خرید کردن در بافت موقعیتی و تاریخی به‌گونه‌ای است که انجام‌شده و می‌شود . مؤلفه‌های اصلی بافتار گرایی عبارت‌اند از:

1. تمرکز بر روی تمام رویداد
با این رویکرد روانشناس بافتارگرا از شرحه شرحه کردن یک رویداد مثل اقدام آدمی به رفتار و شناخت و هیجان و شیمی مغز اجتناب می‌کند. چنین روانشناسی بر این باور است که نمی‌توان ”اقدام- در- بافتار“ روان‌شناختی را با توجه به عملیات بخش‌های مختلف موجود زنده (نظیر مغز و غدد و غیره) که در تعامل باهم هستند توضیح داد. پا راه نمی‌رود، مغز فکر نمی‌کند و دست خطاطی نمی‌کند. انسان‌ها این کارها را انجام می‌دهند و انسان‌ها موجوداتی یکپارچه‌اند. با چنین نگاهی نمی‌توان یک سطح از اقدام را با توسل به سطحی دیگر توضیح داد و کاهش گرایی مردود است.

2. حساسیت به نقش بافتار در فهم. طبیعت و کارکرد یک رویداد
در رویکردهای بافتارگرا همه مفاهیم به‌صورت بافتاری تعریف و محدود می‌شوند. اگر گزاره‌ای درباره یک رویداد بیان شود، سؤال بعدی این خواهد بود که آن رویداد در چه بافتاری رخ داد؟ برای پاسخ به چنین سؤالی لزومی ندارد که فهرست جامعی تهیه کنیم چون در آن صورت از فرط ازدیاد موارد بافتار موردنظر قابل توصیف نخواهد بود. پاسخ مفید به خاطر هدف عمل‌گرایانه رویکردهای بافتارگرا حاوی آن دسته از ویژگی‌های بافتاری خواهد بود که در دسترسی به هدف یا اهداف خاص درمانگر یا دانشمند مفید باشد.
اگر کمی دقیق‌تر بخواهیم صحبت کنیم دلیل بافتار گرا خوانده شدن برخی رویکردهای موج سومی آن است که در این درمان‌ها تلاش می‌شود تا در عوض تغییر دادن شکل یا محتوای رفتار بالینی مرتبط (اعم از فکر و هیجان و اقدام) بافتار کلامی/اجتماعی آن تغییر داده شود.

3. تعهد سفت‌وسخت به کارآمدی به‌عنوان معیار حقیقت
ویژگی متفاوت بافتار گرایی کارکردی اهداف آن است. با تبعیت از این پایگاه معرفت‌شناختی در کار علمی خود به دنبال آن خواهیم بود که با استفاده از قواعد و مفاهیم تجربی رویدادها را پیش‌بینی کنیم و بر آن‌ها تأثیر بگذاریم. نقطه‌ای که تفاوت بافتار گرایی کارکردی با اکثر رویکردهای دنیای روانشناسی به اوج می‌رسد معیار اختصاصی حقیقت در این دیدگاه است. از دید بافتارگرایان معیار حقیقت کارآمدی است. میزان حقیقی بودن تحلیل‌ها تنها بر اساس موفقیت آن‌ها در رسیدن به اهداف اختصاصی تعیین می‌شود، بنابراین حقیقت همیشه محدود به یک موضع و مکان و عمل‌گرایانه است. چنین معیاری تضاد آشکاری با معیار تطابق محوری است که در پس بسیاری از رویکردهای روانشناسی و روان‌درمانی قرار دارد. نظرگاه مسلط در روانشناسی دانشگاهی نگاه مکانیکی به عالم است. یک ماشین‌نگر دنیا را همچون ماشینی بزرگی با طرحی ناشناخته می‌بیند. برای شناخت یک ماشین ساده کافی است تا اجزای آن، روابط بین اجزا و نیروهایی را که از طریق آن‌ اجزا عمل می‌کند تحلیل کنیم. اگر مدل ما از ماشین با آنچه می‌بینیم تطابق داشته باشد آنگاه ماشین را به‌درستی شناخته‌ایم. در دیدگاه مکانیکی اجزا، روابط و نیروها در دنیا از پیش طراحی‌شده‌اند و منتظر آن هستند تا پرده از رویشان برداریم و بشناسیمشان. با این اوصاف ماشین‌نگری در معرفت‌شناسی بنیادش در خاک واقع‌گرایی در هستی‌شناسی است: ما می‌توانیم واقعیت را بشناسیم.
برخی از روان‌درمانی‌های معاصر بر اساس واقع‌گرایی ماشینی شکل‌گرفته‌اند. برخی انواع درمان شناختی-رفتاری (همین‌طور روانشناسی شناختی) مبتنی بر استعاره کامپیوتر هستند. انسان‌ها مثل کامپیوتر اطلاعات را ذخیره، بازیابی و پردازش می‌کنند. از این دیدگاه در مواجهه با افکار ناکارآمد همان‌طور که یک کامپیوتر را می می‌توان از طریق تعویض قطعه حافظه یا تغییر نرم‌افزار تغییر داد تکلیف این است که شکل و محتوای افکار فرد عوض شود. این دیدگاه مکانیکی به فرد می‌گوید که اطلاعات بد را بیرون بریز و اطلاعات خوب را وارد کن؛ درحالی‌که در دیدگاه بافتار گرا تأکید بر این است: افکار بد را چیزی بیشتر از یک فکر نبین. در درمان‌های مبتنی بر بافتار گرایی فرد تشویق می‌شود تا با تجربه خود اعم از کارآمد و ناکارآمد بمانند و از آن اجتناب نکنند. این رویکردهای درمانی با تکیه‌بر چنین دیدگاهی است که با بسیاری از انواع محتوی مدار و مکانیکی رفتاردرمانی و درمان‌های رفتاری-شناختی مخالف‌اند.

اهداف تحلیل در بافتارگرایی

ویژگی نهایی بافتارگرایی کارکردی که به معیار حقیقت عمل‌گرایانه مربوط می‌شود اهداف آن است. وضوح و روشنی اهداف تحلیل برای بافتارگرایان اهمیت دارد چون اهداف هستند که تعیین می‌کنند معیار حقیقت عمل‌گرایانه بایستی چطور اعمال شود. بدون اهدافی که به‌صورت کلامی بیان‌شده‌اند کاربردی بودن به معنی آن است که هر رفتاری که توسط پیامدهایش شکل داده می‌شود ممکن است حقیقت باشد. چنین چیزی به لحاظ فلسفی بی‌معنی است. وقتی ما اهدافی داشته باشیم که به‌صورت کلامی بیان‌شده‌اند می‌توانیم میزان مفید بودن اعمال تحلیلی برای رسیدن به آن‌ها را بسنجیم بنابراین کاربردی بودن می‌تواند به‌عنوان راهنمای مفیدی برای فلسفه علم باشد.
چون کاربرد موفق ابزاری است که بافتارگرایان با آن رویدادها را ارزیابی می‌کنند و اهداف به این معیار امکان کاربست می‌دهد، خود اهداف تحلیلی نمی‌توانند به‌صورت مطلق ارزیابی یا توجیه شوند. چنان اهدافی را فقط می‌توان بیان کرد. برای ارزیابی هدف از طریق کاربردی بودن نیازمند هدف دیگری هستیم اما خود هدف دوم هم نمی‌تواند ارزیابی شود مگر باهدفی دیگر و این فرایند بی‌انتها خواهد بود. البته ما سلسله مراتبی از اهداف خواهیم داشت. به‌عنوان‌مثال ما ممکن است اهدافی فرایندی داشته باشیم که به اهداف نهایی مرتبط هستند. به‌عبارت‌دیگر ما هدف الف را دنبال می‌کنیم چون بر این باور هستیم که در این صورت که رسیدن به هدف ب محتمل‌تر خواهد بود. در چنین موردی هدف الف را می‌توان بر اساس میزان کمکی که در رسیدن به هدف ب می‌کند ارزیابی کرد. بااین‌حال در چنین موردی هدف ب را نمی‌توان ارزیابی یا توجیه کرد؛ بنابراین اهداف تحلیلی مطلق بنیاد بافتارگرایی هستند. چنین اهدافی بایستی به‌سادگی بیان شوند.
بسیاری از بافتارگرایان در این مورد به‌اشتباه افتاده‌اند. آن‌ها بحث می‌کنند که اهداف آن‌ها هدف هستند اما چنین باوری یک موضع دگماتیک نامنسجم است. به‌عنوان‌مثال اسکینر بیان می‌کند که اهداف علم پیش‌بینی و کنترل است اما برای یک رویکرد بافتارگرا بهتر خواهد بود که بیان کند این‌ها اهداف او برای علم او است.

حقوق معنوی محفوظ و ذکر منبع با کتاب‌شناسی زیر بلامانع است:
استیون هِیز. (1394). درآمدی بر بافتارگرایی کارکردی (مبنای فلسفی ACT). علی فیضی (مترجم). برگرفته در روز؟؟ سال؟؟ از سایت مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی HTTP://WWW.MRMZ.IR
مطلب قبلی تمرین توجه‌آگاهی برای کاهش استرس مراقبت از بیمار
مطلب بعدی درآمدی بر بافتارگرایی کارکردی (مبنای فلسفی ACT): بخش دوم
چاپ
7061 به این مطلب امتیاز دهید:
4/0

لطفا برای ارسال نظر وارد سایت شوید یا ثبت نام نمایید

x
پیوستن به دریافت کنندگان پیامک های مرکز

  

قابل توجه علاقمندان دریافت اخبار کارگاه های تخصصی 

جهت دریافت اخبار و کارگاه های مرکز مشاوره زندگی به آدرس زیر مراجعه نمایید.

لینک سامانه پیامکی اخبار و کارگاه های مرکز مشاوره زندگی

 

 

 

قابل توجه علاقمندان دریافت اخبار کارگاه های ویژه عموم

جهت دریافت اخبار کلاس های مرکز مشاوره زندگی به آدرس زیر مراجعه نمایید.

لینک سامانه پیامکی اخبار کلاس های مرکز مشاوره زندگی