دکتر حمید پورشریفی / ﺳﻪشنبه, 09 آبان,1396 / دسته بندی ها: مطالعه برای متخصصان, موج سوم رفتار درمانی پرسش و پاسخ با دکتر کوین پولک و بنجامین شوئندورف (ویراستاران کتاب‌های ماتریکس ACT) بخش دوم انتشارات نیوهاربینجر: کمک به درمانجویان و فراگیران جهت برگرفتن دیدگاه بافتاری کارکردی هدف مهمی در ACT است. می‌توانید به طور خلاصه توضیح بدهید که معنای این دیدگاه چیست و چرا اینقدر مهم است؟ ویراستاران: دیدگاه بافتاری کارکردی مهم است چون با دیدگاه ماشین‌گرایانه‌ای که اکنون بر تفکر غربی سلطه دارد متفاوت است. از دیدگاه بافتاری کارکردی ما یک اقدام (رفتار) را در بافتار آن مورد توجه قرار می‌دهیم و دقت می‌کنیم که در راستای رسیدن به یک هدف بیان شده چقدر موثر است. در هر لحظه بافتار جدیدی وجود دارد. فرد با دقت کردن به رفتار در بافتار آن و پرسش از موثر بودنش، می‌تواند یاد بگیرد که کدام رفتار در کدام بافتارها موثر است یا نیست. این گونه احتمال بروز رفتاری که موثر نیست کمتر و کمتر می‌شود. از دیدگاه ماشین‌گرایانه ما به دنبال دلیل رفتار ناسازگار هستیم؛ همین که آن را یافتیم تلاش می‌کنیم تا دلیل را اصلاح کنیم. مثلا رفتاردرمانی شناختی (CBT) بر تشخیص افکار غیرمنطقی که موجب افسردگی و رفتار مشکل‌ساز می‌شود تاکید دارد؛ سپس درمانگر تلاش می‌کند تا افکار غیرمنطقی را اصلاح کند. خاطرنشان کردن این نکته اهمیت دارد که دیدگاه بافتاری کارکردی شیوه‌ای توسعه‌یافته برای بررسی کارآمدی رفتار است. با توجه به این مساله یک فرد می‌تواند CBT را به کار ببرد و کارآمدی آن را بر اساس دیدگاه بافتاری کارکردی آزمون کند؛ پس اگر یافتن و جایگزین کردن افکار غیرمنطقی در طرح کلی زندگی یک فرد موثر است آنگاه او می‌تواند به انجام چنین کاری ادامه بدهد. نمودار ماتریکس در اصل نمودار بافتارگرایی کارکردی است. خط عمودی بافتاری را بازنمایی می‌کند که رفتار (خط افقی) درون آن رخ می‌دهد. این نمودار تمثیلی بصری به دانشجویان می‌دهد تا رفتار را مورد توجه قرار داده و از کارآمدی آن (در جهت هدفی بیان شده) در این بافتار بپرسند. عبارت بعضاً ترسناک «بافتارگرایی کارکردی» صرفا به یک نقطه نظر اشاره دارد که از آن منظر دربارۀ برازش شیوه‌های نگریستن به دنیا و رویدادهای قضاوت کرده و مداخلات را از عدسی «چه کاری در موقعیتی خاص موثر است» ارزیابی می‌کنید. این نقطه‌نظر در اصل رویکردی عملگرایانه است که به رهایی از افکاری که دربارۀ بایدها و نبایدها داریم کمک کرده و ما را به سوی آن اقدامی که موثر است سوق می‌دهد. می‌توانید بگویید که دیدگاه بافتاری کارکردی آن چیزی است که به ما کمک می‌کند از ذهن خود خارج شده و به زندگی‌مان وارد بشویم و درمانجویان با ماتریکس این کار را در عرض چند دقیقه انجام می‌دهند. انتشارات نیوهاربینجر: در فصلی که آنیک سی در کتاب نوشته و درمورد کاربرد ماتریکس در محیط‌های تجاری است، او در این مورد صحبت می‌کند چرا ماتریکس مخصوصا در محیط کاری مفید است. دلایل چنین ادعایی چیست؟ ویراستاران: دلیل اول این است که ماتریکس فرض نمی‌کند افراد مریض یا مشکل دار هستند. ماتریکس مدلی غیرتهدید کننده از عملکرد بهنجار انسان است؛ پس وقتی دیدگاه ماتریکس را در گروه پابرجا می‌کنیم هر نفر به زودی چیزی از تجربۀ خودش را در نمودار تشخیص می‌دهد و از طریق این دیدگاه شروع به مرتب‌سازی تجربۀ خودش می‌کند. با ماتریکس می‌توانید یک رویداد، یک زندگی یا برهه‌ای از زمان یا منطقه‌ای از زندگی را مورد بررسی قرار بدهید؛ سپس می‌توانید کاربرد آن را از سطح فردی به سطح گروهی، از سطح گروهی به سطح تیمی، پروژه یا سازمان برده و در هر سطحی که مناسب‌تر است شروع به مرتب‌سازی بکنید؛ پس ماتریکس راهی برای افزایش انعطاف‌پذیری و خلاقیت است. در نهایت آنچه در سازمان‌ها مطلوب است رویکردهای موثر و معنادار است و ماتریکس هم هردوی این ویژگی‌ها را به خوبی دارد. انتشارات نیوهاربینجر: در یکی از فصول نهایی، شما (پولک) در مورد اصول طراحی اساسی استروم برای فهم رفتار گروهی صحبت می‌کنید. گروه‌ها بافتاری هستند که در آن انعطاف‌پذیری روانشناختی با ترس‌هایی که در ذات عضو گروه بودن است محدود می‌شود و شما با توجه به این مساله دربارۀ تفاوت بین انعطاف‌پذیری گروهی بالا و انعطاف‌پذیری گروهی پایین بحث می‌کنید. می‌توانید به طور خلاصه بگویید که معنای چنین پدیده‌ای چیست و چگونه می‌توان از ماتریکس در محیط‌های گروهی برای افزایش سطح انعطاف‌پذیری روانشناختی استفاده کرد؟ دکتر پولک: واژه‌ای که اغلب برای اشاره به «انعطاف‌پذیری روانشناختی گروهی پایین» استفاده می‌شود ایمنی روانشناختی پایین است. بسیاری از ما در گروه‌هایی بوده‌ایم که از صحبت کردن ترسیده‌ایم چون از پیامدهای آن می‌ترسیم. همین که ایمنی روانشناختی شروع به کاستن بکند تعامل کاهش پیدا می‌کند، استرس افزایش پیدا می‌کند و خلاقیت کم می‌شود و همین که ایمنی روانشناختی ریشه‌دار بشود چرخۀ باطلی شکل می‌گیرد؛ افراد حرف نمی‌زنند چون می‌ترسند و هرچه کمتر حرف می‌زنند بیشتر دربارۀ اشتباهات فکر می‌کنند و این منجر به ترس بیشتر .و ایمنی روانشناختی کمتر می‌شود. ما با درگیر کردن افراد در تکالیف «دقت کردن» و دعوت آنها به استفاده زبان سادۀ ماتریکس، از این ابزار برای در هم شکستن این چرخۀ باطل استفاده می‌کنیم. افراد به سرعت پی می‌برند که توجه کردن به مسائل فردی از طریق ماتریکس امن است؛ سپس ما دومین تمرین را با توجه هدف مشترک گروه و چیزهایی مثل ترس، خشم، خودبینی که می‌توانند ظاهر شده و مانع حرکت به سوی هدف مشترک بشوند را انجام می‌دهیم. به جای حرف زدن دربارۀ گروه داخل اتاق، ما دربارۀ فرضیه‌هایی در مورد هر گروهی صحبت می‌کنیم. از آنجا که همۀ ما قبلا در گروه‌های دشواری عضو بوده‌ایم حرف زدن در این مورد آسان است. همین که این کار انجام شده ایمنی روانشناختی پایین در ماتریکس برای همه قابل دیدن است و حالا می‌توان دربارۀ آن صحبت کرد. با این وصف ایمنی و انعطاف‌پذیری روانشناختی بالا قابل لمس می‌شود. با این آغاز، حرف زدن دربارۀ اصول هشتگانۀ استروم نسبتا آسان می‌شود. اولین اصل از اصول هشتگانۀ استروم هدف مشترک است و ما قبلا به این موضوع در طول دومین تمرین ماتریکس (کار گروهی) پرداخته‌ایم. انتشارات نیوهاربینجر: به نظر شما مهمترین جایی که باید ماتریکس را در آنجا به کار برد کجاست؟ ویراستاران: مهمترین جا محیط مدرسه است. از قرار معلوم انعطاف‌پذیری روانشناختی یادگیری را به شیوه‌های زیادی افزایش می‌دهد. محیط کار مکانی عالی برای افزایش خلاقیت حاصل از کاربرد ماتریکس است. به قولی گفتنی ما هیچ محیطی را نمی‌شناسیم که ماتریکس در آن نتواند تغییر معناداری در کمک به افراد، سازمان‌ها و جوامع برای حرکت موثرتر به سوی اهداف و زیستن ارزشمند بکند. انتشارات نیوهاربینجر: آیندۀ نمودار ماتریکس را چگونه می‌بینید؟ ویراستاران: ما اخیراً روی نمایش ماتریکس در مدارس و محیط‌های کار تمرکز داریم. همچنین علاقه‌مندی فزاینده‌ای به کاربرد پیشرفتۀ ماتریکس که آیکیدوی کلامی نامیده می‌شود می‌بینیم. در فرایند آیکیدوی کلامی افراد کلمات و جملات «منعطف‌سازی» را تمرین می‌کنند. ماتریکس به خاطر سادگی آن کمی مثل ویروس پخش شده است. از دیدن این که درمانگران و افراد در حوزه‌های وسیعی این ویروس را گرفته و پخش می‌کنند هیجان‌زده‌ایم! حقوق معنوی محفوظ و ذکر منبع با کتاب‌شناسی زیر بلامانع است: پرسش و پاسخ با دکتر کوین پولک و بنجامین شوئندورف (ویراستاران کتاب‌های ماتریکس ACT) بخش دوم. (1395). علی فیضی (مترجم). برگرفته در روز/ماه/ سال از سایت مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی http://mrmz.ir/ چاپ 7282 به این مطلب امتیاز دهید: 4/0 دیدگاه خود را درج فرمایید نام: لطفا نام خود را وارد نمایید. پست الکترونیک: لطفا یک آدرس ایمیل وارد نمایید لطفا یک آدرس ایمیل معتبر وارد نمایید دیدگاه: لطفا یک نظر وارد نمایید افزودن دیدگاه