توجه‌آگاهی چیست؟
راه حلی برای کاهش اضطراب و افسردگی
شاید شما هم چنین تجربه‌ای داشته باشید: مسیر آشنای بین محل کار تا خانه را رانندگی کرده و حین رانندگی به موضوعات مختلف فکر کرده‌اید. هنگامی که به مقصد رسیدید چیزی از مسیر و رانندگی‌تان به خاطر نمی‌آوردید.
همراه خانواده یا دوستان‌تان در رستوران غذا می‌خوردید و در همان حال دربارۀ غذایی که در قرار بعدی در رستوران دیگری خواهید خورد صحبت می‌کنید. وقتی پیشخدمت در مورد رضایت‌تان از طعم غذا می‌پرسد متوجه می‌شوید که اصلاً طعم آن را احساس نکرده‌اید.
با اندکی تأمل مثال‌های دیگری از بی‌توجهی در زندگی روزمره‌مان پیدا می‌کنیم. در این موقعیت‌ها با اینکه بیداری بوده‌ایم و فعالیت‌های پیچیده‌ای مثل تنظیم فاصله با ماشین جلویی، عبور از تقاطع و گردش به سمت صحیح انجام داده‌ایم، از هیچکدام آگاه نبوده‌ایم. در این موقعیت‌ها توجه ما روی چه موضوعاتی قرار داشته است؟
توجه‌آگاهي روش مشخصی است براي توجه كردن به آنچه در اطراف و درون ما رخ مي‌دهد و نیز مسیری است به سوی بهزیستی و مقابلة مؤثر با چالش‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی. تمرین توجه‌آگاهی علاوه بر اینکه به ما نشان می‌دهد چطور عادت‌های ذهنی، برای‌مان نارضایتی ایجاد می‌کنند، به ما کمک می‌کند کمتر در تعقیب حال خوب و فرار از حال بد باشیم. با این تمرین‌ها می‌توانیم هنگام پیاده‌روی تا دانشگاه به درخت‌ها توجه کنیم، موقع غذا خوردن مزة آن را بهتر بچشیم و با دوستان‌مان ارتباط نزدیک‌تری برقرار کنیم. می‌توانیم افکار و احساسات‌مان را ببینیم که می‌آیند و می‌روند، بدون آنکه مانند قبل به آنها بچسبیم.
توجه‌آگاهی، یعنی توجه به لحظۀ حاضر همراه با پذیرش، می‌تواند برای بعضی افراد تأثیری آنی داشته باشد،نگرانیهای مربوط به نمره گرفتن، پیدا کردن شغل و خوب جلوه کردن در نظر دیگران را کم‌رنگ کند یا احساس کسالت و بی‌حوصلگی را کاهش دهد. این امر ممکن استاین تصور را ایجاد کند که بعد از چند سال تمرین کاملاً از درد، رنج و نگرانی خلاص میشویم و باقی زندگی را غرق لذت خواهیم بود.اما تمرین توجه‌آگاهی مخدر چندان خوبی نیست و واقعاً درد را از بین نمیبرد. در واقع تمرین توجه‌آگاهی چیز باارزش‌تری در اختیارمان می‌گذارد؛ به جای آنکه بی‌حس‌مان کند، به ما کمک می‌کند عادت‌های ذهن خود را که باعث رنج می‌شود به روشنی ببینیم و راهی برای تغییر آنها پیشنهاد می‌دهد. متوجه شویم چطور افکار مربوط به باهوش یا کودن، جذاب یا زشت، خوب یا بد، موفق یا ناموفق بودن، تمام وقت همراهمانهستند و ما را دچار استرس می‌کنند. همچنین در می‌یابیم هرچقدر هم تلاش می‌کنیم، احساس‌های خوبی که از کسب یک نمرة خوب، پیدا کردن شغل یا دوستی تازه پیدا می‌کنیم، هیچ‌گاه دوام نخواهند داشتند. چیزی نمیگذرد که در جستجوی موفقیت یا آسایش بعدی هستیم.
ثابت شده است که تمرین توجه‌آگاهی برای بسیاری از افراد با دامنه‌ای وسیع از مشکلات روزمره نیز مفید واقع شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که توجه‌آگاهی می‌تواند به شکل مؤثری به ما نه تنها در کار روی اضطراب و نگرانی‌ها، بلکه در کار روی غم و افسردگی، بیماری‌های جسمی ناشی از استرس مثل بی‌خوابی، مشکلات گوارشی، مشکلات جنسی، درد مزمن، و نیز اعتیاد به همه چیز، از الکل و مواد مخدر تا غذا و قمار و خرید کردن، کمک کند. توجه‌آگاهی می‌تواند به ما کمک کند با فرزندان، والدین، دوستان، همکاران و شریکان عاطفی خود بهتر کنار بیاییم. حتی می‌تواند کمک کند با احساس خوبی پا به کهنسالی گذاشته و خوشبختی‌ای را بیابیم که وابسته به خوشی‌های زودگذر نیست.
تمرین‌های توجه‌آگاهی را می‌توان به طرق مختلف و متناسب با سبک‌های زندگی متفاوت به کار بست. هرچند وقت گذاشتن برای تمرین‌ها به صورت رسمی مهم است، اما توجه‌آگاهی را می‌توان به عنوان بخشی از زندگی روزمره و هنگام مسواک زدن، غذا خوردن یا نشستن در سالن انتظار انجام داد. بیشتر مردم با شروع تمرین‌های توجه‌آگاهی، در عمل احساس می‌کنند زمان بیشتری در زندگی خود دارند. آنها متمرکزتر و مؤثرتر شده و در عین حال احساس آرامش و رهایی بیشتری می‌کنند. این تمرین‌ها کمک می‌کند کمتر خرابکاری به بار بیاوریم و به این ترتیب زندگی ما را ساده‌تر می‌کند.
مرتضی کشمیری –مجلة موفقیت، شمارة 308