X

متخصصان آموزش دهنده به عموم

آموزش عموم متخصصان آموزش دهنده به عموم
خانم عاطفه محمدصادق
0 18806

شقایق جلالی

کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی

RSS
متخصصان آموزش دهنده به عموم
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد: از نظریه تا درمان (قسمت اول)
Anonym
/ دسته بندی ها: موج سوم رفتار درمانی

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد: از نظریه تا درمان (قسمت اول)



دکتر کرک استروساهل
مترجم: علی فیضی

این متن به سفارش مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی ترجمه‌شده است.

واژه‌نامه:
آمیختگی شناختی: ادراک تجارب خصوصی نظیر افکار و احساسات از چشم‌اندازی که توسط خود تجربه درونی ساخته‌شده است. نگاه به این افکار و احساسات از چشم‌انداز مشاهده‌گری که آن‌ها را به‌عنوان فرایند می‌بیند نقطه مقابل آمیختگی شناختی است. کاهش آمیختگی هدف اصلی کاربرد مداخله‌های مراقبه، توجه‌آگاهی (MINDFULNESS) و واقعیت زدایی در ACT است.
دستور کار تغییر فرهنگی: یک مدل به لحاظ فرهنگی مورد تائید که بسیاری از مراجعین با خود به جلسه درمان می‌آورند. بر اساس این مدل هدف درمان کنترل یا محو کردن تجارب شخصی است. این دستور کار برای تغییر فرد ناسالم مشکل‌دار به فرد بی مشکل به‌طور متناقضی منجر به افزایش رنج می‌شود.
نظریه چهارچوب رابطه‌ای {RELATIONAL FRAME THEORY (RFT)} تبیین پسا اسکینری خصوصیت‌های ساختاری و کارکردی زبان و تفکر انسان که بر مبنای رفتارگرایی بافتاری قرار دارد. این نظریه زبان و افکار رفتارهای رابطه‌ای می‌بیند که توسط عوامل یادگیری کنترل می‌شوند.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) نوعی رفتاردرمانی شناختی مبتنی بر بافتار است. مدل ACT بیان می‌کند تلاش‌های به لحاظ فرهنگی موردحمایت برای کنترل و از بین بردن تجارب خصوصی ناخوشایند (افکار، خاطرات و هیجان‌های منفی) منجر به رنج فردی، اختلالات رفتاری و فقدان زندگی هدفمند و پر از انرژی می‌شود. در ACT به مراجعین آموزش داده می‌شود که به‌جای کنترل یا نابود کردن تجارب درونی آن‌ها را بپذیرند، چون چنان هدفی قابل‌دسترسی نیست. مراجع از این طریق به پذیرش می‌رسد که می‌آموزد تجارب درونی را به‌جای اینکه حقایق عینی ببیند به آن‌ها به چشم واکنش‌های کلامی شرطی شده ببیند. تأکید ACT بر این است که حتی اگر تعقیب اهداف ارزشمند زندگی منجر به تجارب ناراحت‌کننده درونی بشود مراجع به‌جای دوری و اجتناب از آ‌ن‌ اهداف به سمت آن‌ها پیش برود.

مبنای نظری ACT
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در میان رفتاردرمانی‌های شناختی منحصربه‌فرد است چون به لحاظ نظری از نظریه چهارچوب رابطه‌ای مشتق شده است. RFT تبیین تحلیل رفتاری درباره زبان و تفکر انسان است که توسط استیون هِیز و دیگر پژوهشگران تحلیل رفتاری در سرتاسر دنیا ایجادشده است. هِیز و همکارانش قبل از ارائه مدل درمانی ACT به بیست سال درباره اصول اساسی RFT به پژوهش بنیادی پرداختند. بسیاری از مداخلات ACT بر اساس اصول RFT قرارگرفته‌اند و برای اثرگذاری بر خصوصیت‌های کارکردی و بافتاری زبان و فکر طراحی‌شده‌اند. چندی اصل RFT ارتباط مستقیمی یا ایجاد رنج آدمی و آسیبشناسی و همین‌طور مداخلات بالینی دارد.

اول اینکه به لحاظ کارکردی مفید نیست کارکردهای زبان و تفکر انسان را از آن پهنه بافتاری که او در آن اقدام می‌کند جدا کنیم. این فرایندها یاد گرفته می‌شوند، تقویت می‌شوند و دقیقاً مثل دیگر رفتارهای آموخته‌شده انسانی به‌طور دوجانبه‌ای اداره می‌شوند. در RFT زبان و تفکر نوع خاصی از رفتارهای رابطه‌ای هستند که انسان را قادر می‌سازد تا رویدادها را به‌صورت دوسویه و ترکیبی به هم ارتباط بدهد. توجه داشته باشید که تجربه مستقیم تنها یک‌سویه است. مثلاً یادگرفتن اینکه یک شی پرباد ساخته‌شده از پلاستیک را توپ پلاستیکی صدا می‌زنند باعث می‌شود که واژه توپ پلاستیک را شنیدیم به دنبال آن شی بگردیم. این فرایند ساده به نظر می‌رسد که در میان غیر انسان‌ها وجود ندارد اما در انسان‌ها و در حدود 14 ماهگی پدیدار می‌شود.

دومین اصل مهم RFT این است که بافتار زبان و تفکر شامل رابطه‌های تولیدشده درونی و بیرونی است. بافتار بیرونی جامعه کلامی است که موارد زیر را شامل می‌شود:
1. تمرین‌های فرهنگی (زبانی که انگلیسی نامیده می‌شود همانی است که صحبت می‌کنید)
2. نفوذ اجتماعی و پیامدهای آن (وقتی کسی را می‌زنید باید با مجموعه کلمات صحیحی کار خود را توجیه کنید وگرنه تنبیه خواهید شد)
3. نفوذ بین فردی (اگر دلیل خوبی برای زدن دانیل نیاورید تنبیه می‌شوید).

رشد و تحول یک انسان به لحاظ فرهنگی خوش‌خو وابسته به این فرایند است. ماشین اصلی انتقال فرهنگی فرایند آموختن زبان و پالایش آن است. درنهایت زبان به‌صورت خصوصی و در شکل تفکر تجربه می‌شود. بافتار درونی رابطه بین تفکر و متفکر است. انسان‌ها می‌توانند افکار را دریافت کنند، شایستگی‌ آن‌ها را با استفاده از دیگر افکار ارزیابی کنند و اقدامات توجیه شده‌ای بر اساس مجموعه دوم افکار تولید کنند. پیچیدگی این مجموعه دائماً در حال تحول روابط با تعامل متقابل ثابت با جامعه کلامی همراه می‌شود؛ و مستلزم آن است که انسان درگیر صدها هزار تراکنش روزانه فکری بشود که بسیاری از آن‌ها خارج از هشیاری او است. این روند موجب می‌شود انسان‌ها چنان به این پردازش‌های نمادین وابسته بشوند که دیگر نمی‌توانند آن‌ پردازش‌ها را همان‌طور که هستند یعنی روابط استنتاج شده قراردادی بین محرک‌های کلامی ببینید. وقتی این وابستگی و ناتوانی اتفاق افتاد تسلط زبان و تفکر آن‌قدری زیاد می‌شود که انسان‌ها دیگر از انطباق با درخواست‌های محیط دست می‌کشند و در عوض با بازنمایی‌های نمادین محیط کنترل می‌شوند. در ACT این رویداد با نام استیلای زبان شناخته می‌شود.

سومین اصل اساسی RFT این است که زبان و تفکر خصوصیت‌های کارکردی جالبی دارد که نه‌تنها برتری تکاملی شگفت‌انگیز انسان بلکه چهره تاریک آن را هم تبیین می‌کند. دوسویگی زبان انسان او را قادر می‌کند تا با یادآوری ساده درد گذشته یا دردی که برای آینده پیش‌بینی می‌کند خودش را دردمند و ناراحت کند. به همین خاطر انسان‌ها نمی‌توانند با فرار از شرایط آزارنده و تلاش برای اجتناب از هیجان‌ها یا اصلاح آن‌ها ناراحتی روان‌شناختی خود را رفع کنند. به‌این‌ترتیب اجتناب هیجانی ریشه در خاک زبان انسان دارد. بسیاری از انواع منحصربه‌فرد رفتار انسان اثرات جانبی این فرایند است (انسان‌ها تنها موجوداتی هستند که عمداً خودکشی می‌کنند).

رفتار رابطه‌ای زمینه را برای ایجاد رفتار مبتنی بر قاعده ایجاد می‌کند: تولید یک فرمول کلامی که برای هدایت اقدام انسان مورداستفاده قرار می‌گیرد. برخلاف رفتارهای مبتنی بر همایندی که به‌طور نظام‌مندی از طریق آزمون‌وخطای مستقیم شکل می‌گیرند (یادگیری دوچرخه راندن)، رفتارهای مبتنی بر قاعده نه از طریق تماس مستقیم با همایندی‌ها بلکه بر اساس مشخصات شفاهی آن‌ها شکل می‌گیرند. این شکل از یادگیری باعث می‌شود تا بتوانیم آموختن قوانین مهم را یاد بگیریم و نیازی به تماس مستقیم با همایندهای مشخص‌شده توسط آن قوانین نداشته باشیم. مثلاً قانون عبور از خیابان این است که اول به چپ و راست خیابان نگاه کنیم و در صورت سبز بودن چراغ راهنمایی از خیابان عبور کنیم وگرنه احتمال تصادف وجود دارد. ما بدون اینکه از طریق تصادف کردن به اهمیت پیروی از این قانون پی ببریم آن را یاد می‌گیریم و اجرا می‌کنیم.

قواعد حاکم بر رفتار خود دسته‌های مختلفی دارند که بعضی از آن‌ها اهمیت بالینی خاصی دارد. تشدید ارزش یکی از آن‌ها است و شامل قانونی است که معمولاً از طریق ربط دادن برخی شرایط کنونی با مجموعه‌ای کلامی از همایندی‎های آینده، انگیزش فرد را تغییر می‌دهد. مثلاً یک دانشجوی جوان با تصور یک شغل پردرآمد در چند سال بعد هم‌اکنون و به‌شدت برای مطالعه انگیزش پیدا می‌کند. با این حساب به خاطر اثر تشدیدکننده همایندی‌های آینده نمره بیست گرفتن در یک امتحان مهم تقویت می‌شود. پیامد این فرایند پایداری رفتار مطالعه است. خوشایندی اجتماعی نوع بنیادی‌تری از رفتار مبتنی بر قاعده است. قواعدی که منجر به رفتار خوشایند اجتماع می‌شود آن‌های هستند که به شیوه‌های موردحمایت فرهنگ روی رفتار فرد اثر می‌گذارند. وقتی به یک کودک گریان گفته می‌شود پسر خوبی باش و دست از گریه بردار درواقع به معنای این است که به این کودک گفته می‌شود برای خوشایند پدر و مادر دست از گریه کردن بردار؛ درنتیجه ممکن است کودک در عین اینکه ناراحت است دست از گریه کردن بردارد. تعقیب تقویت طبیعی نوع دیگری از پیروی از قاعده است و شامل برقراری ارتباط بین قاعده و مجموعه‌ای از همایندی‌های طبیعی و غیر قراردادی است. مثلاً پوشیدن لباس گرم در واکنش به گزارش هواشناسی درباره هوای سرد نشان‌دهنده پیشینه‌ای از ارتباط پابرجای بین گزارش هواشناسی، دمای بیرون از خانه و پوشیدن لباس گرم است.
به خاطر سودمندی کلی قواعد، یک پیامد نافذ رفتار مبتنی بر قاعده معنا دهی است. به نظر می‌رسد انسان‌ها به‌شدت انگیزه دارند روابطی استنتاجی درون چهارچوبی فراگیر سازمان‌دهی کنند که به آن‌ها کمک می‌کند تا به این روابط معنی بدهند. انسان‌ها فارغ از اینکه این روابط اساساً درست باشند یا نه این نوع از نظام مفهومی را ایجاد می‌کنند. در ACT این را بافتار دلیل یابی می‌نامیم.
تبیین ACT از آسیب‌شناسی روانی انسان اصول RFT را در بافتار مبتنی بر قاعده بزرگ‌تر رفتار انسان به کار می‌بندد. اول اینکه پژوهش‌های RFT نشان داده که رفتار مبتنی بر قاعده به خاطر تمام مزیت‌های تکاملی‌اش در مقابل اینکه تجربه مستقیم از قدرت آن بکاهد به‌شدت مقاومت می‌کند. این ویژگی‌های مقاوم در ساختار زبان و تفکر پنهان‌شده است.

حقوق معنوی محفوظ و ذکر منبع با کتاب شناسی زیر بلامانع است:
استروساهل، کرک . (1393). درمان مبتنی بر  پذیرش و تعهد  : از نظریه تا درمان (قسمت اول). علی فیضی (مترجم). برگرفته در روز ؟؟ سال ؟؟ از سایت مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره زندگی HTTP://WWW.MRMZ.IR 
 
 
 
مطلب قبلی ده چیزی که درباره عزت‌نفس نمی‌دانید
مطلب بعدی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد: از نظریه تا درمان (قسمت دوم)
چاپ
3153 به این مطلب امتیاز دهید:
4/3

لطفا برای ارسال نظر وارد سایت شوید یا ثبت نام نمایید

x
پیوستن به دریافت کنندگان پیامک های مرکز

  

قابل توجه علاقمندان دریافت اخبار کارگاه های تخصصی 

جهت دریافت اخبار و کارگاه های مرکز مشاوره زندگی به آدرس زیر مراجعه نمایید.

لینک سامانه پیامکی اخبار و کارگاه های مرکز مشاوره زندگی

 

 

 

قابل توجه علاقمندان دریافت اخبار کارگاه های ویژه عموم

جهت دریافت اخبار کلاس های مرکز مشاوره زندگی به آدرس زیر مراجعه نمایید.

لینک سامانه پیامکی اخبار کلاس های مرکز مشاوره زندگی