تمرین عامدانه

مترجم و نویسنده: عاطفه محمدصادق(دانشجوی دکتری تخصصی مشاوره)

مشاوره اثربخش خیابانی دو طرفه است.

برای یک رابطه سالم مرزبندی بسیار ضروری است. در خصوص درمانگران، مرزها فقط مربوط به دوستان و خانواده و همکاران نمی شود بلکه در رابطه با مراجعان نیز ضروری است.

نومیدی سازنده از جمله‌های فرایندهای اساسی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد جهت پرداختن به رفتارهای اجتنابی و مشکل‌ساز درمانجو است. در این مقاله پس از تعریف نومیدی سازنده، به سه مانع انجام دادن این فرایند و نحوۀ گذر از این موانع پرداخته می‌شود.

سوال:

یکی از درمانجویانم داستانی غمگین را دربارۀ گذشته‌اش به من گفت؛ او گفت که برای نجات پیدا کردن از محیطی آزارگر مجبور شد تا نقش بازی کند و آدم متفاوتی بشود. من غم خود را با گفتن این جمله ابراز کردم: «برای تویی که آن زمان‌ها آنقدر ترسیده بود شفقت زیادی دارم». درمانجو با گفتن این جمله واکنشی منفی نشان داد: «بله اما کودکان گرسنه‌ای در آفریقا هستند. من یک مرد سفیدپوستم. نمی‌توانم همدردی را قبول کنم». من خواستم با فشار پیش بروم و گفتم: «اما ما اینجاییم. تو راهت را به سمت من پیدا کردی چون این مشکل را داری که حس می‌کنی اصیل نیستی». او پاسخ داد: «اما من شغلی دار، سقفی بالای سرم دارم و سفیدپوستم. نمی‌خواهم شکایتی داشته باشم». من پاسخ دادم: «با این حال اینجا هستی». آیا در این مورد می‌توانید مرا راهنمایی کنید؟

تمرین عامدانه، سازه‎ای است که کی.اندرس اریکسون و همکارانش در حیطۀ علم خبرگی ارائه کرده‌اند (اریکسون، کرمپ و تش-رامر، 1993). بر طبق تعریف، تمرین عامدانه به معنای «فعالیت‌های آموزشی فردی‌شده‌ای است که به طور ویژه‌ای توسط مربی‌ یا آموزگار طراحی شده تا جنبه‌های خاصی از عملکرد فرد را از طریق تمرین و تکرار و اصلاح موفقیت‌آمیز، ارتقا ببخشد» (اریکسون و لمان، 1996). تمرین عامدانه شامل فرایند آموزشی شدید با تمرین‌های مکرر مهارت‌سازی است که با بازخورد متخصص، همراه شده و اصلاح می‌شود و نتایج آن در طول پیشۀ حرفه‌ای به عمل در می‌آید. حرفه‌ای‌های رشته‌های گوناگونی از موسیقی گرفته تا ورزش و از شطرنج گرفته تا طب، به تمرین عامدانه برای دست یافتن به عملکرد ممتاز بهره می‌برند (اریکسون و پوول، 2016).

 درمان متمرکز بر شفقت (CFT) بر مبنای پژوهش‌هایی قرار داد که نشان می‌دهند بخشی از شیوه‌هایی که ما انسان‌ها به طور ذاتی برای تنظیم پاسخ خود به خطرات استفاده می‌کنیم تکامل یافته از سیستم دلبستگی است که بین نوزاد و مادر و دیگر روابط بنیادین بین دو فرد به طورِ متقابل حمایت‌گر جریان دارد. ما سیستم‌های خاصی در مغزمان داریم که نسبت به مهربانی دیگران حساس است و این تجربۀ مهربانی اثر بزرگی بر شیوۀ پردازش خطرات و مخصوصا پردازش اضطراب در انسان دارد.